Dotarł do nas ciekawy artykuł, autorstwa przewodnika terenowego Jacka Hołuba, o związkach Ziemi Jarosławskiej ze ... św. Mikołajem. A, że 6 grudnia już niedaleko, być może warto skorzystać z podpowiedzi w nim zawartych i zrobić sobie małą wycieczkę; prezent nietypowy, ale jaki przyjemny!
Już tuż, tuż św. Mikołaj.
Chodząc ulicami naszego miasta w okresie, kiedy rozpoczął się liturgiczny Adwent wyczuwa się atmosferę świąt Bożego Narodzenia. Smaku dodają kolorowe witryny sklepów, zachęcające do promocyjnych zakupów, pojawia się sztuczny śnieg, zielone drzewka, paczki prezentów delikatnie zawiązane czerwoną wstążką. Nie brakuje też symbolu poprzedzającego święta, którym jest niewątpliwie jeden z najsympatyczniejszych świętych Kościoła katolickiego i wschodniego Święty Mikołaj Biskup. Od najmłodszych lat kojarzymy tego świętego z postacią starszego mężczyzny z brodą, ubranego w czerwony strój biskupi rytu łacińskiego lub greckiego, z należnymi atrybutami ( pastorałem w dłoni i w infule na głowie) z workiem pełnym prezentów i pękiem rózeg. Święty wedle różnych legend i bajek przekazywanych w okresie świąt Bożego Narodzenia rozwozi dzieciom prezenty saniami ciągniętymi przez zaprzęg reniferów. Według różnych wersji zamieszkuje wraz z grupą elfów Laponię lub biegun północny. Zgodnie z historiografią był biskupem Miry, żył w IV wieku, widząc niedostatek ludzki cały swój majątek rozdał biednym, ze względu na przypisywane mu legendą szlachetne uczynki został pierwowzorem postaci rozdającej prezenty dzieciom i dorosłym
Historia Jarosławia od swego zarania związana jest właśnie z tym sympatycznym świętym. Otóż kiedy założono osadę na wyniosłości lewego brzegu rzeki San i skrzyżowaniu szlaków handlowych, w jej centrum, funkcjonowała drewniana cerkiew prawosławna pw. św. Mikołaja Biskupa, który według tradycji wschodu był patronem podróżników, kupców i ludzi ubogich. Wzgórze to określano Wzgórzem Mikołajowym lub Świętego Mikołaja. Po erekcji diecezji rzymskokatolickiej 13 lutego 1375 r. świątynię z czasem przejęto jako kościół farny pozostawiając historyczne wezwanie. W świątyni znajdował się obraz św. Mikołaja deformiter po rusku malowany. W XVIII wieku biskup Wacław Hieronim Sierakowski wydał decyzję o jego rozbiórce ...jako że się wali i wielkich ekspensów potrzebuje ...rozebrać a na jego miejscu krzyż albo jaką figurę postawić... Obecnie, miejsce po najstarszym kościele Jarosławia zaznacza drewniany krzyż i kamień z napisem, znajdujący się na terenie Ośrodka Kultury i Formacji Chrześcijańskiej.
Promując Ziemię Jarosławską, bo taka jest moja społeczna rola przewodnika turystycznego, zachęcam do odwiedzenia kilku miejscowości Powiatu Jarosławskiego: Tuligłowy, Rudołowice, Rokietnicę, Pruchnik i dawne wzgórze św. Mikołaja w Jarosławiu, gdzie znajdują się świątynie mające wezwanie świętego. W dniu jego wspomnienia w Polsce, tradycyjnie 6 grudnia (rocznica śmierci) w świątyniach tych odbywać się będą coroczne odpusty z kramami oraz sumy odpustowe. Z pewnością w ich wnętrzach oglądniemy na olejnych obrazach postać dobrotliwego biskupa, który grzecznym dzieciom przynosi prezenty zwykle słodycze i zabawki a niegrzecznym na ostrzeżenie rózgę.
Tuligłowy: parafia Rzym-kat. kościół pw. św. Mikołaja Biskupa, Sanktuarium Niepokalanej Matki Dobrej Nadziei, nabożeństwa w niedziele i święta: 7.30, 11.00 i 17.00 czas letni, 16.00 czas zimowy. W 1393 r. z inicjatywy dziedzica Rudołowic i Tuligłów - Mikołaja Mzurowskiego, został zbudowany pierwszy drewniany kościół. Otrzymał wezwanie św. Mikołaja od imienia swego fundatora. Kolejni dziedzice, synowie Mzurowskiego, oddali świątynię w 1446 roku w opiekę Kanonikom Grobu Chrystusowego – zw. miechowitami. Kanonicy Regularni kustoszami tego szczególnego miejsca byli do 1782 roku tj. do czasu, kiedy zakon został skasowany. Obecna świątynia zbudowana została w latach 1768-1770. W ołtarzu głównym umieszczony jest słynący łaskami obraz Matki Bożej Niepokalanego Poczęcia, koronowany w 1909 r. przez biskupa Józefa Sebastiana Pelczara, a świątynia otrzymała status Sanktuarium. Od 1972 r. opiekę nad Sanktuarium sprawują oo. Michalici. W bocznym ołtarzu przy łuku tęczowym, obraz olejny przedstawiający św. Mikołaja.
Rudołowice: parafia Rzym -kat. kościół pw. św. Mikołaja Biskupa, nabożeństwa w niedziele i święta: 7.30, 11.15, w tygodniu 18.00 zima 17.00. Parafia jest jedną z najstarszych w regionie, erygowana w 1393 r. przez dziedzica tych ziem Mikołaja Mzurowskiego. W niespełna pół wieku od powstania parafia przekazana została w opiekę Zakonu Kanoników regularnych Grobu Jerozolimskiego tzw. Bożogrobców. Zakonnicy pracowali do XVIII wieku. Nową świątynię murowaną zbudowano w 1646 roku w stylu barokowym. Inicjatorem budowy był ks. Marcin z Brzeska. Świątynię konsekrowano w 1710 roku………
Rokietnica: parafia Rzym -kat. kościół pw. św. Mikołaja Biskupa i Matki Bożej Częstochowskiej, nabożeństwa w niedziele i święta: 7.00, 9.00, 11.00, lato -18.00, zima -17.00. Parafia rzymskokatolicka erygowana została w 1400 roku. Z aktu erekcyjnego parafii z 29 IV 1400 roku …oto my Mikołaj z Naszym Bratem bliźniakiem Stanisławem dziedzicami Rokietnicy do wiadomości powszechnej diecezji przemyskiej chcemy podać, że dla duchowego ubogacenia wiernych mieszkańcy w tej miejscowości, wznosimy kościół parafialny na cześć Wszechmogącego Boga i Chwalebnej Dziewicy Maryi, Świętego Krzyża jak również Świętego Mikołaja…. Stało się to za sprawą Mikołaja i Stanisława Derszniaków herbu Korczak, dziedziców Dolnej i Górnej Rokietnicy. Pierwszy drewniany kościół został konsekrowany w 1404 roku przez biskupa Macieja herbu Janina. Zespół kościelny pochodzi z 1626 roku, konsekrowany ponownie w 1641 roku. Świątynia była kilkakrotnie przebudowywana stąd kolejna konsekracja odbyła się 29 VI 1900 roku przez ks. biskupa Józefa Sebastiana Pelczara. W ołtarzu głównym w niszy znajduje się rzeźba Jezusa Ukrzyżowanego, która zasłaniana jest olejnym obrazem św. Mikołaja Biskupa.
Pruchnik: parafia Rzym -kat. kościół pw. św. Mikołaja Biskupa, nabożeństwa w niedziele i święta: 7.00, 9.00, 11.00, 16,00 w dnie powszednie: 6.30, 18.00 zima 17.00
Zespół kościelny gotycki, kamienno ceglany, wybudowany w 1436 roku dzięki staraniom właściciela tych ziem Konstanrtego Rozborskiego z Rozborza. Od 1570- 1607 roku przekazany przez właściciela miasta Jana Odrowąża Pieniążka dla miejscowych arian jako zbór kalwiński. Z pewnością wtedy utracił pierwotną polichromię (jeśli posiadał) jak i średniowieczne wyposażenie, przebudowany w 1684 roku w stylu późnego renesansu. Rokokowy ołtarz główny pochodzi z 1770 roku, w centrum obraz patrona świątyni. Po bokach rzeźby czterech Ewangelistów z należną im symboliką.
Jarosław -kościół rektorski pw. Świętych Mikołaja Biskupa i Stanisława Biskupa, ul. Benedyktyńska 5 (teren Ośrodka Kultury i Formacji Chrześcijańskiej im. Sł. Bożej Anny Jenke), nabożeństwa w niedziele i święta 7.30, 11.30, 17.00, w dni powszednie:7.00, 17,30,
Świątynię wybudowano w 1622 roku z fundacji Anny ks. Ostrogskiej. Jej konsekracji dokonał 28 IV 1624 roku biskup Jan Wężyk. Wnętrze kościoła i klasztoru wypełniało 15 ołtarzy i ołtarzyków. W ołtarzu głównym znalazły się postacie św. Mikołaja i Stanisława biskupów. W 1992 roku świątynię po wyremontowaniu konsekrowano pod tym samy historycznie wezwaniem przez ówczesnego ordynariusza diecezji ks. biskupa Ignacego Tokarczuka. Na jednej ze ścian znajduje się olejny obraz Świętego obdarowującego dzieci prezentami.
Opracował: przewodnik terenowy Jacek Hołub (art. w oryginale, bez poprawek redakcji)