Publikujemy dziś pierwszą część niecodziennego kalendarium, w którym chcemy odtworzyć najważniejsze i najciekawsze wydarzenia w roku 1918, tuz przed odzyskaniem niepodległości, które działy się w Jarosławiu i okolicach.
Jarosławskie dla Niepodległej, to inicjatywa Muzeum Kamienica Orsettich, wspierana przez Powiat Jarosławski i starostę Tadeusza Chrzana. Zainaugurowano profil na portalu społecznościowym, zatytułowany właśnie "Jarosławskie dla Niepodległej", swój wygląd zmieniła strona internetowa muzeum. Rozpoczęto także wielką społeczną akcję zbiórki pamiątek, związanych z odzyskaniem niepodległości właśnie w Jarosławskiem (dla niezorientowanych warto powiedzieć, że Jarosław i okolice były jednym z głównych centrów czynu niepodległościowego w ówczesnej Galicji).
Za pomocą internetu (Facebook - profil dostępny TUTAJ - warto polubić, nie tylko przez miłośników historii - oraz strony Muzeum Kamienica Orsettich TUTAJ), przez cały rok 2018, będzie prowadzone kalendarium najistotniejszych, najciekawszych wydarzeń na drodze do odzyskania niepodległości Polski, w naszej lokalnej Ojczyźnie, czyli tytułowym Jarosławskiem. Będzie ono ilustrowane, często unikatowymi fotografiami ze zbiorów muzealnych.
Styczeń 1918:
W styczniu 1918 r. Rada miasta Jarosławia odbyła dwa posiedzenia, w tym budżetowe. Obradowała w następującym składzie: burmistrz A. Dietzius, asesorowie: J. Strisower, dr A. Friedwald, dr M. Segal, P. Kopystyński i radni: dr A. Händel, ks. C. Chotyniecki, dr J. Trzaskowski, S. Gurgul, I. Rychlik, B. Pomeranz, dr D. Büchheim, J. Mark, W. Brodowicz, dr F. Rothstein, A. Mączka, E. Uiberall, L. Schmalzbach, dr Z. Meissels, P. Malinowski, E. Galik, B. Schneeweis, A. Truszkowski, J. Koczyrkiewicz, B. Fleszar, M. Blumenfeld, J. Argasiński, ks. S. Fus, A. Gosławski, F. Krämer, B. Cyrul, dr E. Nacht, F. Majka.
W budżecie po stronie wydatków zaplanowano kwotę 684 306 74 k., a dochody określono na 675 185 65 k. Niedobory zamierzano pokryć 20% dodatkami do podatków bezpośrednich. Ponadto urzędnikom miejskim przyznano dodatek wojenny za I półrocze 1918 r. A 200 k. zapomogi przeznaczono dla wdów i sierot po poległych i zmarłych, z ran i chorób, żołnierzach pułku Obrony Krajowej nr 34 (jarosławski, stacjonujący w koszarach przy ul. Kościuszki).
W tym czasie najważniejszą władzą w powiecie jarosławskim był starosta M. Rawski. To on komunikował decyzje rządu i władzy krajowej – c. k. Namiestnictwa Magistratowi Jarosławia i Zwierzchnościom Gminnym oraz czuwał nad ich realizacją. W styczniu 1918 r. władza koncentrowała się na sprawach frontu wojennego, wyżywienia, mieszkań i odbudowy kraju.
Walczącym armiom, wykrwawionym przez lata wojny, dramatycznie brakowało rekrutów. Do oddziałów pospolitego ruszenia powoływano coraz starsze roczniki. Organizacją poboru i pracą komisji wojskowej zajmowało się Starostwo. Jej posiedzenia odbywały się w budynku Towarzystwa Rzemieślników Chrześcijańskich "Gwiazda" przy ul. Franciszkańskiej. Informacje o poborze przekazywano drogą służbową i poprzez afisze rozlepione w miastach i wsiach powiatu. Rekrut był zobowiązany stawić się umyty i trzeźwy. Na potrzeby frontu, rozporządzeniem ministra handlu, zarekwirowano zapasy skór owczych, jagnięcych i kozich oraz odpadki tych skór. Towar należało przekazać uprawnionym handlarzom lub bezpośrednio do wojskowego składu skór we Wiedniu.
W styczniu 1918 r. brakowało także żywności. C. k. Urząd dla wyżywienia ludności obniżył dzienną rację spożycia zboża i mąki. Dla rolników przewidziano 7,5 kg zboża lub 6,5 kg mąki na miesiąc, a dla pozostałych mieszkańców 4,6 kg i tylko dla ciężko pracujących fizycznie 7,4 kg. Obowiązywał całkowity zakaz wywozu żywności z pow. jarosławskiego. Przekraczających przepisy przykładnie karano. A. Knebel za wywóz masła otrzymał 20 k. grzywny, którą miał wpłacić na fundusz ubogich miasta Jarosławia. Ustalono maksymalną cenę jabłek w sprzedaży detalicznej. Wszystkie zapasy karpieli (brukwi) i rzepy zostały zajęte na rzecz Zakładu zaopatrzenia w jarzyny i owoce we Wiedniu. Dla producentów i hodowców bydła zostawiono 60% ich własności.
Pomocą państwa zostały objęte rodziny, które w wyniku wojny utraciły domy i mieszkania. Otrzymały one tzw. asygnetę czynszową, czyli dopłatę. Nadal obowiązywały przydziały węgla, w styczniu 1918 r. Jarosław otrzymał 900 t. opału. Ściśle reglamentowano nici, wtedy towar pierwszej potrzeby w samowystarczalnych gospodarstwach domowych. Ustanowiono dwie kategorie uprawnionych: rodziny złożone z czterech lub mniej osób i takich było 3316 i powyżej pięciu członków, tych naliczono 2028. Dystrybucją nici, w cenach z góry ustalonych i za okazaniem asygnaty, zajęli się kupcy handlujacy nimi przed wojną.
Na wypadek demobilizacji sporządzono spisy przyrządów i materiałów potrzebnych do odbudowy zniszczonych przedsiębiorstw miejskich: rzeźni i gazowni. Zbierano także dane do rozdziału, pomiędzy instytucje państwowe i samorządowe materiałów, będących na razie w zarządzie wojskowym. Pewnym zwiastunem normalizacji i zbliżającego się końca wojny był reskrypt c. k. Namiestnictwa z 7 stycznia 1918 r. znoszący rozporządzenie z 6 lutego 1916 r. o sądach doraźnych w obrębie c. k. Komendy Wojskowej w Krakowie.
