9 listopada w Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich odbyła się promocja książki „Legionistów wspomnienia niedokończone… Szpital rezerwowy Czerwonego Krzyża ss. niepokalanek w Jarosławiu (1914-1917)”. Publikacja, opracowana przez dr Joannę Lusek z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, opowiada o I wojnie światowej na ziemi jarosławskiej przez pryzmat dziejów niezwykłego miejsca – klasztoru sióstr niepokalanek na Głębokiej w Jarosławiu, gdzie przez ponad trzy lata mieścił się szpital wojskowy.
Jarosławskie siostry niepokalanki wyraziły gotowość do przyjęcia rannych żołnierzy jeszcze na kilka lat przed wybuchem wojny. Pierwszy szpital – austriacki – rozpoczął działalność na Głębokiej już jesienią 1914 roku. Po przejęciu Jarosławia przez Rosjan, w klasztorze umieszczono rosyjski szpital wojskowy. W okresie najbardziej nasilonych walk – to jest na początku maja 1915 roku – leczono tu w jednym czasie nawet ponad 500 żołnierzy. Kiedy sytuacja na froncie wschodnim się ustabilizowała, w klasztorze umieszczono austriacki zakład dla rekonwalescentów. Wśród kilku tysięcy rannych było około 200 żołnierzy Legionów Polskich – często bardzo młodych chłopców, którzy zaciągnęli się do wojska w nadziei wywalczenia dla Polski niepodległości. Zachęceni przez siostry, dochodzący do zdrowia żołnierze spisywali swoje wspomnienia, co było rodzajem terapii. Żołnierze chętnie pisali do sióstr kartki z frontu z podziękowaniem za pomoc. W grudniu 1916 roku pocztą polową do klasztoru na Głębokiej dotarł najważniejszy list – od samego Józefa Piłsudskiego.
Od ponad stu lat, dokumenty są przechowywane w archiwach zakonnych. W latach 30. dzieje szpitala na Głębokiej spisała s. Siostra Krysta od Przenajświętszego Sakramentu (Zofia Szembekówna). Siostra sporządziła także wykaz nazwisk legionistów, którzy podczas wojny przewinęli się przez szpital. To właśnie na tym opracowaniu opiera się nowa książka dr Joanny Lusek. Oprócz publikowanych unikalnych źródeł historycznych, książka zawiera obszerny komentarz historyczny, który ułatwia odnalezienie się w Jarosławiu sprzed wieku. Publikacja, wydana przez Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, była możliwa dzięki pomocy i wsparciu Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP z klasztoru w Jarosławiu oraz domu generalnego w Szymanowie na Mazowszu.
Informacja (tekst, zdj.): Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich
