Od soboty, 14 grudnia 2024 roku, w Muzeum w Jarosławiu można oglądać nową wystawę stałą zatytułowaną „Miasto. O jarosławskim Złotym Wieku”. „Ekspozycja odkrywa na nowo okres największej świetności Jarosławia w XVI i XVII wieku, kiedy na odbywające się tu coroczne jarmarki przybywali kupcy z całej Europy oraz krajów Orientu” – mówi kurator wystawy Adriana Pobuta z jarosławskiego muzeum.
- W XVI i XVII wieku Jarosław był prężnie działającym ośrodkiem handlowym, czerpiącym pełnymi garściami z faktu dogodnego położenia geograficznego na przecięciu ważnych szlaków handlowych – opowiada kustosz A. Pobuta. - Miasto rozwijało się w tym czasie pod rządami mądrych i zaradnych właścicieli (w tym silnych i światłych kobiet), którzy umieli wykorzystać sławę wielkich jarmarków jarosławskich dla umocnienia swojej pozycji i ugruntowania znaczenia gospodarczego Jarosławia.
Jak tłumaczy dalej A. Pobuta, „Jarmarki stały się swoistym motorem napędowymi do rozwoju rzemiosła, przemysłu, ale także kultury. W okresie Złotego Wieku powstają ogromne fundacje kościelne, w tym kolegium jezuickie, a w zabudowie przyrynkowej kształtuje się charakterystyczny tylko dla Jarosławia typ kamienicy handlowej, nazwany jarosławską kamienicą wiatową”.
„Życie w mieście kwitnie. Mieszczanie bogacą się i aspirują do życia na wyższym poziomie” – opowiada dalej kurator wystawy. – Jarosław, dzięki napływowi kupców z różnych stron Europy oraz Orientu, staje się prawdziwym tyglem kulturowym – tutaj spotykają się różne nacje, języki, religie i wartości. Mieszają się, przenikają się i czerpią od siebie nawzajem – dodaje.
- Osią narracji wystawy jest słowo „miasto”, wokół którego osnute są poszczególne wątki opowieści o Jarosławiu – mówi A. Pobuta. – Na ekspozycji można zobaczyć jest ponad 500 obiektów obrazujących czasy świetności miasta, w tym meble, obrazy, stroje i wyroby rzemiosła. Wśród nich znajdą się m. in. monety z XVII-wiecznych skarbów z rejonu Jarosławia, unikatowy, XVII-wieczny fresk z wizerunkiem Chrystusa przeniesiony z jednej z jarosławskich kamienic, czy też kotwica ze statku rzecznego wydobyta z przepływającej przez miasto rzeki San.
- Warto zwrócić uwagę także na oryginalne, XVII-wieczne miecze jarosławskich katów – mówi A. Pobuta. – Na jednym z mieczy, zapewne wykorzystywanym przede wszystkim jako ceremonialny miecz sędziowski, wyryto wyobrażenie topora i szubienicy – atrybutów kata. Jak dowiadujemy się ze źródeł pisanych, jeszcze w XVIII wieku miejscowy kat wykonywał publicznie wyroki śmierci na jarosławskim rynku.
Oprócz eksponatów z doby renesansu i baroku, na wystawie znalazło się również kilkanaście rysunków wykonanych przez Jana Sasa-Zubrzyckiego, wybitnego architekta przełomu XIX i XX wieku.
- Zubrzycki jest uznawany za jednego z pierwszych profesjonalnych badaczy spuścizny Jarosławia okresu „Złotego Wieku” – opowiada A. Pobuta. – Podczas swojego pobytu w Jarosławiu w 1901 roku badacz narysował m. in. plany, rzuty i przekroje budynków, detale architektoniczne, czy też elementy starodawnej ciesiołki. Ponad 30 lat później, w 1933 roku, Zubrzycki przekazał oryginalne rysunki do jarosławskiego muzeum, gdzie są przechowywane do dziś.
- Rysunki Zubrzyckiego dokumentują odblaski Złotego Wieku Jarosławia widoczne w przestrzeni miasta jeszcze 120 lat temu – wyjaśnia kurator wystawy. – Na rycinach zachowało się wiele zabytkowych detali, które niestety nie przetrwały już do współczesności. Dzięki temu, rysunki, pomimo, że kilkaset lat młodsze od pozostałych artefaktów prezentowanych na wystawie, są doskonałym uzupełnieniem opowieści o Jarosławiu doby XVI i XVII wieku.
Jednym z najważniejszych zabytków „Złotego Wieku” miasta jest także miejsce, w którym będzie prezentowana wystawa. Jarosławskie muzeum mieści się w przeszło 450-letniej kamienicy Orseettich, uważanej za jedną z najpiękniejszych późnorenesansowych kamienic w Polsce.
- Wystawa pt. „Miasto. O jarosławskim Złotym Wieku” będzie prezentowana w dawnym sklepie wschodnim kamienicy Orsettich, do którego wchodzi się przez oryginalne drewniane odrzwia z XVII w. – dodaje Dyrektor jarosławskiej instytucji Konrad Sawiński.
Okazuje się także, że data otwarcia ekspozycji nie jest przypadkowa.
- 13 grudnia 2025 roku minie dokładnie 100 lat od założenia Muzeum w Jarosławiu – tłumaczy K. Sawiński. – Wystawa poświęcona „Złotemu Wiekowi” miasta, dostępna od 14 grudnia b. r., otwiera w ten sposób obchody roku jubileuszowego.
Jak opowiada K. Sawiński, „Obecna ekspozycja to już druga wystawa stała, którą pracownicy jarosławskiego muzeum przygotowali w 2024 roku. W czerwcu w pierwszej sali wystawowej instytucji otwarto ekspozycję archeologiczną opowiadającą o najdawniejszych dziejach ziemi jarosławskiej aż do końca XV w. Zlokalizowana w sąsiednim pomieszczeniu wystawa „Miasto. O Jarosławskim Złotym Wieku” obejmuje kolejny etap historii miasta, od początku wieku XVI do przełomu XVII i XVIII w. W ten sposób, obie wystawy będą tworzyć wspólną opowieść o dziejach miasta i regionu, stanowiąc niejako zaproszenie do dalszej części ekspozycji stałej jarosławskiego Muzeum, na której można zobaczyć stylizowane wnętrza mieszczańskie od XVII do początku XX w.”.
Tekst i zdjęcia: Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich
