Powrót dzieci i młodzieży do stacjonarnego nauczania związany jest z gorącą dyskusją, która przetacza się w mediach i w gronie związanych z oświatą osób.
W majowym numerze „Dyrektora szkoły” Bogdan Bugdalski – dziennikarz i redaktor specjalizujący się w sprawach samorządowych w artykule: „Cztery filary wsparcia szkoły”, opisał planowane działania resortu edukacji, które mają stanowić wsparcie dzieci i młodzieży powracającej po pandemii koronawirusa do nauczania stacjonarnego. Wśród tych filarów wymienia się program: „Aktywny powrót do szkoły”, który ma na celu przeciwdziałanie skutkom hipokinezji, izolacji społecznej i problemom zdrowotnym pojawiającym się po przebyciu COVID – 19. Drugim filarem ma być program wsparcia psychologiczno-pedagogicznego uczniów i nauczycieli. Kolejny filar to zajęcia wspomagająco-wyrównawcze w postaci dodatkowych zajęć dla uczniów zgłaszających braki w opanowaniu materiału podstawy programowej kształcenia ogólnego. Ostatni filar to profilaktyka okulistyczna i badania przesiewowe wzroku po pracy i nauce zdalnej.
Nie czekając na ministerialne rozwiązania 28 kwietnia br. spotkałam się z pedagogami szkół ponadpodstawowych i pracownikami Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Jarosławiu w celu omówienia potrzeb i problemów młodzieży szkół ponadpodstawowych Powiatu Jarosławskiego powracającej do stacjonarnego nauczania. Wśród opracowanych materiałów i rekomendacji dla dyrektorów, nauczycieli, rodziców/opiekunów znalazła się również diagnostyczna ankieta, która miała odpowiedzieć na pytania: „Czego oczekuje młodzież powracająca do szkół? Z jakimi emocjami trzeba będzie się zmierzyć? Ile osób będzie wymagało wsparcia i pomocy?” Ankieta została przeprowadzona on-line wśród ponad 4 000 uczniów szkół ponadpodstawowych naszego powiatu. Ankietę wypełniło 2491 uczniów: 51.3% chłopców i 48.7% dziewczyn.
Wykres nr 1 wskazuje udział poszczególnych szkół w ogólnej liczbie ankietowanych uczniów.
Na pierwsze pytanie: „Czy chętnie wracasz do szkoły?” prawie połowa uczniów (45.6%) odpowiedziała, że „nie”, co szósty uczeń odpowiedział, że „tak”, a więcej niż 1/3 uczniów nie miała na ten temat własnego zdania. Odpowiedzi uczniów świadczą o tym, że, pomimo wielu początkowych niedogodności i utrudnień jakim było zdalne nauczanie, ich bardzo duża część była zadowolona z takiej formy nauczania i niechętnie wraca do stacjonarnego nauczania w szkolnych murach.
Kolejne pytanie dotyczyło zdiagnozowania nastrojów i emocji, które towarzyszą powrotowi uczniów do szkoły. Uczniowie mieli możliwość wielokrotnego wyboru, a ich odpowiedzi przedstawia wykres nr 2.
Jak widać z przedstawionego wykresu uczniom towarzyszą bardzo zróżnicowane emocje – od niepewności (55% zaznaczonych odpowiedzi), niepokoju (49,7% odpowiedzi), strachu (33,5% odpowiedzi), po ulgę (52,1% odpowiedzi), radość (33,1% odpowiedzi), nadzieję (20,8% odpowiedzi), jak również obojętność (36,7% odpowiedzi) oraz złość (16,4%).
Uczniowie poproszeni o zaznaczenie swojego samopoczucia w skali 1 – 5 najczęściej zaznaczali wartość „3” – 35,7%. Około 1/3 uczniów określiła swoje samopoczucie poniżej średniej, a prawie 34% powyżej średniej wartości. Trudno jest oceniać i analizować ten wynik, gdyż nie ma go z czym porównywać. Być może taki sam poziom zadowolenia zaznaczyliby uczniowie uczęszczający stacjonarnie do szkoły, a być może byłby to wynik o zupełnie innym rozkładzie badanej zmiennej.
W związku z przewidywanymi trudnościami towarzyszącymi powrotowi uczniów do szkolnych ławek, zmianą formy nauczania, wyjścia z izolacji społecznej zapytano ich czy potrzebują pomocy. Spośród wszystkich ankietowanych - 72,3% (prawie ¾) odpowiedziało, że „nie”, co piąty uczeń odpowiedział, że „trudno powiedzieć”, a ponad 6% uczniów odpowiedziało twierdząco.
Uczniowie zapytani o to kto, ich zdaniem, mógłby im pomóc, na pierwszym miejscu wskazują koleżanki i kolegów – 41,3% odpowiedzi, psychologa – 35,5% odpowiedzi, terapeutę – 27,7% odpowiedzi, rodziców – 26,5%, wychowawców i pedagogów – 16,1%, rodzeństwo – 10,3%, katecheta – 9%. Pojedyncze osoby twierdzą, że nikt nie może im pomóc lub że może być to chłopak/dziewczyna.
Uczniowie zostali poproszeni również o to, aby dokończyli następujące zdanie: „Wracając do szkoły chciałbym/chciałabym, aby….” Z uzyskanych odpowiedzi wynika, że uczniowie chcieliby, aby powrót do szkoły był spokojny, harmonijny, aby odbudowały się wcześniejsze więzi i relacje.
Z przeprowadzonej wśród uczniów ankiety wynika, że ich powrotowi do szkoły towarzyszą negatywne emocje, jednak zdecydowana większość – 94% odpowiedzi, nie potrzebuje pomocy, a 6% uczniów, która tej pomocy potrzebuje, najchętniej uzyskałaby ją od koleżanek i kolegów, psychologa, terapeuty lub rodziców. Zakładając, że odpowiedzi uczniów odzwierciedlają ich faktyczny stan emocjonalny i potrzeby związane z powrotem do stacjonarnej nauki, tylko do nielicznych z nich należy skierować profesjonalną pomoc i wsparcie. Pozostała część młodzieży deklaruje, że nie potrzebuje żadnej specjalistycznej pomocy ani wsparcia, co zaprzeczałoby wcześniejszym przypuszczeniom i obawom.
Zapewne powrót uczniów na ostatnie tygodnie roku szkolnego nie odpowie nam na wiele pytań i trudno będzie zdiagnozować ich rzeczywiste potrzeby. Myślę, że nowy rok szkolny i powrót do stacjonarnej, systematycznej nauki obnaży skutki zdalnego nauczania i dopiero wtedy będzie można wskazywać na te aspekty funkcjonowania uczniów w szkole, które wymagają wsparcia i specjalistycznej pomocy.
Marta Kurpiel, Naczelnik Wydziału Edukacji i Spraw Społecznych.