Jak bardzo Scytowie do dziś potrafią inspirować wyobraźnię świadczy to, że są częściowo pierwowzorem plemienia Dothraków i ich wodza khala Drogo z „Gry o Tron”, kultowych bohaterów książki i serialu, uwielbianych przez dziesiątki milionów osób na całym świecie. Ich zwyczaje były również inspiracją dla autora opowiadań o nie mniej znanym Conanie.
Sensacyjne odkrycie archeologów.
Ślady grodziska Scytów w Chotyńcu (gmina Radymno) archeolodzy z Uniwersytetu Rzeszowskiego odkryli już w 2016 r., podczas badań związanych z budową autostrady A4. Jednak z przekazaniem tej informacji czekali do 2017 r. Potrzebowali czasu, by dokładnie przeanalizować swoje znalezisko, a jego wyniki okazały się sensacyjne! Odkrycie tej scytyjskiej warowni zmienia historię, twierdzą jej odkrywcy, bowiem przesuwa granice dominacji scytyjskiej na obecny obszar Polski, czego nikt do tej pory się nie spodziewał.
Źródło: Google
Fot. Uniwersytet Rzeszowski
Grodzisko scytyjskie w Chotyńcu.
W Chotyńcu odnaleziono ślady po wielkim grodzisku kultury scytyjskiej z wczesnej epoki żelaza (IX/VIII - V wiek p.n.e.). Jego pierwotne wymiary to ok. 610 na 600 m, a więc była to bardzo duża warownia. W części zachowały się wały obronne. Archeolodzy natrafili też na tzw. „zolnik”, czyli kultowo-obrzędowe miejsce z wielką ilością ceramiki, warstw popiołu i kości zwierzęcych. Badacze znaleźli naczynia, głównie wykonane na kole garncarskim, a takie były dotąd przypisywane Celtom. Są też grociki scytyjskie do strzał, czy żelazne wędzidła dla koni.
Fot. Uniwersytet Rzeszowski
Fot. Uniwersytet Rzeszowski
Skąd wzięli się Scytowie w Europie?
Określenia Scytowie po raz pierwszy użyli greccy pisarze starożytni opisujący koczownicze plemiona pochodzenia irańskiego. Do Azji Mniejszej przybyli prawdopodobnie w VIII wieku p.n.e. Posuwając się stale naprzód, zdobywali coraz to nowe ziemie. W końcu Scytowie osiedlili teren od rzeki Prut aż po Doniec, by w VI i V w. p.n.e. usadowić się na całym Zakaukaziu. W ten sposób kontrolowali Morze Czarne i Morze Kaspijskie. Mając we władaniu Krym, całe Zakaukazie i część Kazachstanu stanowili jedną z największych potęg ówczesnego świata. Okres ten stanowi apogeum rozwoju terytorialnego Scytii. W ciągu następnych 400 lat uzależnili od siebie kolonie greckie położone na wybrzeżu nadczarnomorskim. Tam wzbogacili się na pośrednictwie w handlu pomiędzy Grekami a rolnikami zamieszkującymi tereny dzisiejszej Ukrainy i południowej Rosji. Wymieniali zboże, miód, skóry i bydło na greckie wino, tkaniny, broń i dzieła sztuki. Dzięki temu zgromadzili bajeczne bogactwa. Stanowili jedną z największych potęg ówczesnego świata.
Dominującą rolę wśród Scytów odgrywały wojownicze plemiona pasterskie, koczujące między Dnieprem a Donem, zwane Scytami królewskimi. Mniejsze grupy prowadziły osiadły tryb życia (nad dolnym Dnieprem i Bohem) — zwane Scytami rolnikami.
Źródło: Wikipedia
Scytowie na ziemiach polskich - podręczniki do wymiany.
Do tej pory sądzono, że jedyne kontakty Scytów z terenami dzisiejszej Polski wiążą się z ich najazdem na plemiona należące do kultury łużyckiej na przełomie VI i V w. p.n.e. Ślady ich wypraw możemy odnotować również w Polsce środkowej. Dlatego tak sensacyjne jest odkrycie w Chotyńcu.
Tajemniczy lud z ciekawą obrzędowością.
Scytowie uprawiali magię i szamanizm, a także kult ognia i bogini matki. Grobowiec uważali za mieszkanie zmarłego. Niewolników oraz zwierzęta pochowanego pana zabijano w przekonaniu, że przydadzą mu się po śmierci. Gdy umierał wódz, „na tamten świat” wyprawiano z nim jego sługi i cenne przedmioty. W jednym z grobowców królewskich odnaleziono pięciu służących, ułożonych stopami w kierunku pana, niejako gotowych powstać i znów mu usługiwać. Po Scytach pozostało tysiące kurhanów (kopców mogilnych). Znaleziono w nich wiele ozdób, które przedstawiały sceny z życia codziennego. Charakterystyczne dla sztuki scytyjskiej motywy zwierzęce obejmują wizerunki koni, orłów, sokołów, kotów, panter, jeleni, łosi oraz rozmaitych mitycznych stworzeń, mających uskrzydlone lub bezskrzydłe ciało jednego zwierzęcia i głowę innego.
Bezwzględni wojownicy.
Scytowie byli ludem wyjątkowo wojowniczym. Prawie nie zsiadali z koni, rodziny wozili w furgonach zaprzężonych w woły. Wojownicy Scytów wypijali krew pierwszego zabitego wroga. Ze skóry i skalpów robili kołczany, rękawiczki i odzież. Uwielbiali sfermentowane mleko klaczy, a wszelkie przymierza zatwierdzali wypiciem krwi. Według Herodota podczas uczt używali do wznoszenia toastów czaszek zabitych przez siebie wrogów, czasami oprawionych w złoto. Do wspólnej uczty byli dopuszczani tylko ci spośród mężczyzn, którzy posiadali taki puchar sporządzony z czaszki własnoręcznie zabitego wroga.
Scytowie byli znakomitymi łucznikami. Z tego powodu w połowie VI stulecia p.n.e. Pizystrat zaciągnął Scytów do armii ateńskiej. Jako najemnicy służyli u boku ateńskiej falangi podczas bitew, a w mieście używani byli do utrzymywania porządku. Z tego powodu ich wizerunki są częstym motywem zdobniczym attyckich waz. W V p.n.e. stuleciu król Persji wynajął Scytów do nauki łucznictwa swoich perskich wojowników.
Jaki był koniec Scytów?
Dlaczego Scytowie zniknęli? Lud ten, rozmiłowany w bogactwie, nie potrafił się obronić przed najazdem nowych grup koczowników - w tym Sarmatów - i uległ im w II i I wieku p.n.e. Naciskani przez plemiona trackie i sarmackie, ograniczeni zostali do rejonów dolnego Dniepru i stepowych obszarów Krymu, gdzie utworzyli państwo o wysokiej kulturze, istniejące do III w. n.e. Wtedy to państwo Scytów krymskich doświadczyło najazdu Gotów, podczas którego zburzony został Neapol Scytyjski i inne miasta scytyjskie. Wydarzenie to było równoznaczne z polityczną śmiercią państwa scytyjskiego, przy czym resztki Scytów na Krymie utrzymały się do czasu inwazji Hunów, a więc do IV w. n.e.
O Scytach…
Wiedzę o Scytach czerpiemy zarówno ze źródeł pisanych, jak i niepisanych, pozyskanych drogą badań archeologicznych. O Scytach pisali już w czasach starożytnych tak znani pisarze starożytni jak Herodot czy Strabon. Scytowie wspominani byli również w Biblii. Ta wiedza uzupełniana jest na bieżąco danymi zdobytymi dzięki znaleziskom archeologicznym, głównie w trakcie eksploracji grodzisk i cmentarzysk kurhanowych.
Zobacz też relację TVP 3 Rzeszów o odkryciu grodziska Scytów TUTAJ
O sensacyjnym odkryciu greckiej amfory - po raz pierwszy w Polsce - obejrzysz zaś TUTAJ